Zamek Sarny

Zamek Sarny

Położone na skalnym występie zbocza w dolinie rzeki Ścinawki pomiędzy Górami Sowimi a Stołowymi, zabytkowe założenie w Sarnach (niem. Scharfeneck) jest jednym z najciekawszych architektonicznie historycznych kompleksów pałacowo-folwarcznych w obecnych granicach Dolnego Śląska.

W średniowieczu wzniesiono w Sarnach wieżę rycerską, o której niewiele wiadomo. Jej pozostałości należy szukać w piwnicach pałacu i domu bramnego, którego korytarz i przejazd bramny najbardziej odpowiadają formie przyziemia wieży rycerskiej.

W 1590 r. Fabian von Reichenbach kończy budowę dworu renesansowego z fortyfikacjami. Na parterze archaizujące już wtedy, podobne do gotyckich sklepienia krzyżowe przetrwały do dnia dzisiejszego bez przekształceń. Pierwotne założenie zamkowe zawierało dwór, dom czeladny (obecnie rządcówka) i dom bramny, obwiedzione murem kurtynowym ze strzelnicami. Poza zamkiem wybudowano również obwiedziony murem folwark oraz mały dwór letni w parku. Zamek przez kolejne stulecia był przekształcany i otwierany, kiedy nastąpiły spokojniejsze czasy. Dwór przebudowano w 1660 r. na pałac, dom czeladny rozbudowano, by pełnił funkcję pałacowego skrzydła. Duże fragmenty muru kurtynowego pozostały jako ściany dobudowanych kubatur (łącznik między rządcówką a kaplicą). Istnieją wciąż strzelnice, w tym ambrazura na działo artyleryjskie (obecnie uwidoczniona w łazience domu bramnego). Do założenia zamkowego i folwarcznego należy też park zabytkowy z 10 pomnikami przyrody – ok. 300-letnimi dębami szypułkowymi.

Przez większość swojego udokumentowanego istnienia założenie należało do zamożnej rodziny hrabiów von Götzen, z której wywodziło się wielu Starostów Kłodzkich. Götzenowie doprowadzili Scharfeneck do rozkwitu, rozbudowując rezydencję, dobudowując pałac letni jak i w XVIII wieku kaplicę św. Jana Nepomucena, bogato ją dekorując polichromią. Po 1945 r. i po przemianowaniu Scharfeneck na Sarny zespół stał się własnością Skarbu Państwa. Po likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych obiekt bardzo podupadł, stając na skraju zawalenia.

Założenie do końca 2013 r. pozostawało w stanie postępującej degradacji, będąc własnością państwową. Od początku 2014 r. znajduje się w posiadaniu fundacji założonej przez trzy osoby prywatne i jest w trakcie obliczonej na ok. 20 lat rewitalizacji. W ciągu pierwszego roku działalności przy udziale funduszy przekazanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego odbudowano dach na XVII-wiecznym spichlerzu. W 2014 r. zabezpieczono pałac przed zawaleniem i rozpoczęto remont kordegardy oraz prace projektowe.

W 2017 r. po kapitalnym remoncie uruchomiono dom bramny. Kaplica Św. Jana Nepomucena z malowidłem z 1738 r. jest codziennie dostępna do zwiedzania.